Η εκκλησία του Αποστόλου Φιλίππου βρίσκεται στην καρδιά του Άρσους. Πρόκειται για μια εκκλησία που κτίστηκε το 13ο αιώνα, αλλά από τότε έτυχε πολλών εργασιών επισκευής.
Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία που παρουσιάζει ο Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου, όταν ο Gunnis και o Geffery στις αρχές του 20ου αιώνα αναφέρονται στην εκκλησία του Αποστόλου Φιλίππου, σημειώνουν πως της υφιστάμενης εκκλησίας προϋπήρχε μια παλαιότερη εκκλησία που καταστράφηκε το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Η σημερινή εκκλησία υπήρχε από τις αρχές του 20ου αιώνα και είναι διαστάσεων 72Χ47 μ. Μετά το μεγάλο σεισμό του 1988, ο ναός υπέστη σοβαρές ζημιές και εσωτερικά φάνηκε η κτιστή πέτρα. Ζητήθηκε η βοήθεια του Τμήματος Αρχαιοτήτων που κήρυξε τον ναό Μνημείο Β΄ και βοήθησε στην αποκατάστασή του. Δίπλα από την εκκλησία βρίσκεται το παρεκκλήσι της Αγίας Μαριάμνης, αδελφής του Αποστόλου Φιλίππου.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, ανάγεται και η κατασκευή του καμπαναριού, ενώ μεταγενέστερη προσθήκη είναι ο γυναικωνίτης. Το πρώτο κατασκευάστηκε ανάμεσα στα έτη 1912 και 1914, ενώ το τελευταίο το 1948.
Το εσωτερικό του ναού κοσμείται από ένα ξυλόγλυπτο εικονοστάσιο του 19ου αιώνα με τρεις σειρές φορητές εικόνες. Η πρώτη σειρά είναι οι μεγαλύτερες και ονομάζονται Δεσποτικές. Πάνω από τις Δεσποτικές υπάρχει μια σειρά με μικρότερες εικόνες το Δωδεκάορτο με τις δώδεκα μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας και πιο πάνω είναι η τελευταία σειρά εικόνων το Αποστολικόν, με τους δώδεκα Αποστόλους . Ψηλά στο εικονοστάσιο υπάρχει η Σταύρωση.
Στην παλαιά εκκλησία του Αγίου Φιλίππου, αναφέρεται ο ρώσος περιηγητής και μοναχός, Βασίλειος Μπάρσκυ που επισκέφθηκε το Άρσος στις αρχές του 18ου αιώνα, το 1735. Ο ίδιος αναφέρει πως η εκκλησία του Αγίου Φιλίππου ήταν μια παλαιά λιθόκτιστη εκκλησία με έντονα τα σημάδια του χρόνου, στο ιερό της οποίας βρισκόντουσαν τα λείψανα του Αγίου. Η λειψανοθήκη της Τίμιας κάρας του Αποστόλου κλάπηκε λίγο μετά το 1735. Μετά από αυτό με εντολή του Μητροπολίτη Πάφου, Ιωακείμ, η Τίμια κάρα του Αποστόλου μεταφέρθηκε αρχικά στη Μονή του Αγίου Ιωάννη στα Πέντε Λιθάρια, και αργότερα στο καθολικό της Μονής του Τιμίου Σταυρού στο Όμοδος για φύλαξη και προστασία. Εκεί κατακρατείται και εξακολουθεί να βρίσκεται μέχρι σήμερα, παρά τις μακροχρόνιες προσπάθειες των κατοίκων του Άρσους για επιστροφή της λειψανοθήκης και της Κάρας του Αποστόλου στην Εκκλησία του στο Άρσος. Πρέπει να σημειωθεί πως η κλαπείσα λειψανοθήκη, αντικαταστάθηκε με εντολή του Μητροπολίτη Πανάρετου στα 1770.
Η Αγία Κάρα, όπως αναφέρει ο Χατζηχριστοδούλου, ήταν καταστρεπτική για τις ακρίδες. Γι’ αυτό σε περιόδους επιδρομής ακρίδων πραγματοποιούσαν λιτανείες στις πληγείσες περιοχές για προστασία της σοδειάς τους.
Τα λείψανα του Αποστόλου Φιλίππου μεταφέρθηκαν στην Κύπρο ίσως κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Η μετακομιδή των λειψάνων εορτάζεται από την Εκκλησία της Κύπρου με ειδική ακολουθία την 31η Ιουλίου. Τα ιερά λείψανα του Αγίου όταν έφθασαν στην Κύπρο φιλοξενήθηκαν σε διάφορες περιοχές της Πάφου. Όμως για μεγαλύτερη ασφάλεια μεταφέρθηκαν στην ενδοχώρα και συγκεκριμένα, στο Άρσος, όπου κτίστηκε μεγαλοπρεπής ναός προς τιμή του Αγίου, τον οποίο εγκαινίασε ο Λατίνος γαιοκτήμονας της περιοχής, ονόματι Τζερνίζος.
Στο μεγαλοπρεπή πετρόκτιστο ναό του Αποστόλου φυλάσσεται η προσκυνηματική εικόνα του Αγίου Φιλίππου, διαστάσεων 150Χ108Χ55 εκ. που είναι έργο του πρώτου μισού του 13ου αιώνα περιμετρικά της εικόνας σε πλαίσιο ελαφρώς υπερυψωμένο, υπάρχουν δεκαοχτώ σκηνές από το βίο του Αγίου με συνοδευτικές επιγραφές.
Ο Πολιούχος Άγιος της κοινότητάς μας εορτάζεται στις 14 Νοεμβρίου, ημέρα του Αποστόλου Φιλίππου. Γίνεται πανήγυρης στην πλατεία του χωριού όπου «παναϊρκώτες» (πωλητές) στήνουν τις τέντες τους και πωλούν τα προϊόντα τους, στους χωριανούς αλλά και στους προσκυνητές που έρχονται από όλη την Κύπρο για να προσκυνήσουν τη θαυματουργό εικόνα του Αποστόλου Φιλίππου.
Πηγές :
Κοινοτικό Συμβούλιο Άρσους
*Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου, Ιστορική αναδρομή της εκκλησίας και των ιερών λειψάνων του αγίου και Αποστόλου Φιλίππου στο Ηλίας Ιωακείμ, Άρσος υπό την σκέπη του Αποστόλου Φιλίππου, Λευκωσία 2004 |
